Del latín NEGARE, 'negar'.
Nebrija (Lex1, 1492): Abiurare depositum. por negar con juramento. Abnegare quid. por negar lo pedido actiuum .i. Abnuo. as. por negar sacudiendo la cabeça neutrum .v. Abnuto. as. por negar assi a menudo neutrum .v. Abnutus. us. por aquella manera de negar. Atheos. i. el que niega aver dios. Eiuratio. onis. por aquel negar. Eiuro. as. aui. por negar con juramento. actiuum .i. Jnficias. eo. inficias. is. por negar lo hecho. Negabundus. a. um. lo que mucho niega. Negatiua dictio. para negar. Nego. as. negaui. por negar actiuum .i. Negumeno. as. aui. por negar actiuum .i. Pernego. as. aui. por negar hasta el cabo actiuum .i. Renuo. is. nui. negar moviendo la cabeça actiuum .iij. Renutus. us. por aquel negar.
Nebrija (Voc1, ca. 1495): Negar. nego .as .aui. inficias eo. Negar que no lo hizo. inficior. inficias eo. Negar con juramento. abnego .as .aui. Negar sacudiendo la cabeça. renuo .is. Negar enesta manera. abnuo .is. Negar assi a menudo. abnuto .as .aui. Negar lo pedido. abnego .as .aui. Negar hasta el cabo. pernego .as .aui.
Nebrija (Voc2, 1513): Negar. nego .as .aui. inficias eo. Negar que no lo hizo. inficior. inficias eo. Negar con juramento. abnego .as .aui. Negar sacudiendo la cabeça. renuo .is. abnuo. Negar lo pedido. abnego .as .aui. Negar hasta el cabo. pernego .as .aui.
-
-
1
-
verbo trans.
-
Decir <una persona> que [algo] no existe, no es real o no es correcto.
-
Exemples
-
«e fama publica. § Item dize e afirma el dito Aharon Far e si | negado | sera a probar entiende que los ditos Aharon Zarfati e Selomo su fillo e» [A-Aljamía-07.02v (1465)];
-
«dicho coraçon e dezir·te a toda la verdad e non te podra | negar | nada. esto es cosa prouada. § Capitulo .xlv. para aquellos que mucho» [B-Recetario-034r (1471)];
-
«los reseruados por consuetud de algun lugar particular o por constitucion synodal. ca | negando | lo vno: callando otorga lo otro. Ni pueden los prelados reuocar aquella confession:» [C-SumaConfesión-010v (1492)];
-
«con ellos esta breue fabla. Magnificos y esforçados caualleros. no quiero | negar | os. que me plugo en·demasia el reynar. mas sin duda» [D-CronAragón-010v (1499)];
-
«es el conprador e aquel es el vendedor. e si amos lo | niegan | yo soy libre. e por tal me affirmo. e por este» [E-Ysopete-007v (1489)];
-
Distribució
A: 8; B: 2; C: 38; D: 41; E: 73;
-
-
2
-
verbo trans.
-
No conceder <una persona o una cosa> [algo] a [alguien].
-
Exemples
-
«dilatar el dezir de quanto neçessidat demanda. El qual exerçiçio muchas vezes ministra eloquençia de natura | negada | . Como dixo Evremodio en sus Dezires. Exerçitaçio eloquenciam dat quam» [B-Aojamiento-149v (1425)];
-
«que demanda la cosa temerosamente. da ocasion que el otro ge·la | niega | . Socrates dize. quien non faze seruiçio a sus amigos quando es» [C-FlorVirtudes-309v (1470)];
-
«su rostro, y otro ordenaua la voluntad. O humildad mas que humana, no | negar | el beso al ordenador de su muerte. no negar el nombre de amigo:» [C-TesoroPasión-045r (1494)];
-
«y muy buen musico. fue tan liberal que nunca se falla | negar | a persona merced que pidiesse. Vn dia cenando se le acordo que» [D-TratRoma-014v (1498)];
-
«y empues de complazidos sus deseos. condeno sin culpa a ella. | negando | le su querer obligado de amar la y serujr·lla por meritos justos» [E-TristeDeleyt-134r (1458-67)];
-
Distribució
B: 4; C: 32; D: 9; E: 23;
-
-
3
-
verbo trans.
-
Mostrar <una persona> oposición o desprecio por [alguien o algo].
- Relacions sinonímiques
-
desdeñar, desechar;
-
Exemples
-
«la propia pobreza. E entonces no hai meior remedio: que la paciencia: e | negando | me a mi mismo: poner me en la voluntad de Dios. Nunqua falle» [C-Remedar-030v (1488-90)];
-
«fuera llorando muy amargosa mente. E aqui se cumplio lo que dixo Job. | Negar· | le·ha el su amigo, e dira non te conosçi. e aquello que» [C-SermónViernes-034r (1450-90)];
-
«de tu clemencia infinita, para que nunca con palabras ni obras te pueda | negar | : otorgando me gracia para dignamente poder llorar mis pecados: pues con·el padre» [C-TesoroPasión-054v (1494)];
-
«aquellos que en reposo viujr quieren con ofreçimjentos de bien verdadero aquellos los | niegua | y seguiendo la bariedat de sus obras los sube mas alto por que» [E-TristeDeleyt-023r (1458-67)];
-
Distribució
C: 31; E: 1;
-
-
4
-
verbo pron.
-
No aceptar <una persona> [hacer algo].
-
Exemples
-
«que por todos sus amigos le fuesse tal enpresa mucho desconsejada no pudo | negar· | se a·la virtud ni defender·se de la debda y obligacion que» [D-CronAragón-023v (1499)];
-
«et non se contenta / por aquello que s·absenta / e que | negar | se querria / eso le faze valer / como es esto de creer» [E-CancPalacio-118v (1440-60)];
-
«yguales. y si fortuna su querer en aver vos por marjdo me | negare | . azer me de religion ago voto solenne. E con ste razonar» [E-TristeDeleyt-062r (1458-67)];
-
«desesperado gualardon que al fin de mucho amar a·los seruidores non se | niega | por bien amar e sennaladamente seruir ouo: ca fizieron casar a aquella su» [E-Satyra-b012r (1468)];
-
Distribució
D: 1; E: 3;
Formes
avia negado (1), han negado (1), has negada (1), hauer negado (1), nega (1), negada (5), negadas (1), negado (16), negais (1), negamos (1), negando (12), negando· (2), negar (72), negara (8), negaras (1), negare (6), negaria (2), negaron (1), negar· (3), negase (1), negasse (7), negaste (4), negastes (1), negaua (13), negauan (2), negays (4), nego (25), neguar (1), negue (1), negueys (1), niega (24), niegan (17), niegas (2), niega· (1), nieges (2), niego (8), niegua (1), niegue (8), nieguen (2), niegues (1), njega (2), njego (1), njegua (1);
Variants formals
negar (263), neguar (3);
1a. doc. DCECH:
1044 (CORDE: 1129)
1a. doc. DICCA-XV
1417
Freq. abs.
266
Freq. rel.
1,19/10.000
Família etimològica
NEGARE: abnegar, denegación, denegar, negable, negación, negamiento, negar1, negativa, negativo -a, renegadizo -a, renegado -a, renegar;