osado -a

Derivado de osar, del latín vulgar AUSARE, frec. de AUDERE, 'atreverse'.
Nebrija (Lex1, 1492): Audaculus. i. por cosa osada assi un poco. Audax. acis. por cosa osada sin prudencia. Confidens. tis. por cosa osada. Temerarius. a. um. por cosa osada.
Nebrija (Voc1, ca. 1495): Aosadas adverbio. audaciter. audacter. Osado. audax .acis. confidens .tis. Osado un poco. audaculus .a .um. Osado con locura. temerarius .a .um.
Nebrija (Voc2, 1513): Aosadas aduerbio. audaciter. audacter. Osado. audax .acis. confidens .tis. Osado con locura. temerarius .a .um.
  • 1
    adj.
    Que manifiesta valor para hacer algo difícil o arriesgado.
    Relacions sinonímiques
    atrevido -a;
    Variants lèxiques
    audaz;
    Exemples
    • «de materia no vista: poner en ellos: e embiar les muchidumbre de ossos: o leones | osados | : o bestias jnnotas de nueua specie: llenas de saña: o resollantes vapores de fuego» [C-Cordial-044v (1494)];
      Ampliar
    • «que bien fortunado. § La carne dura o aspera. significa hombre fuerte | osado | . de duro ingenio. vano soberuioso. mas indiscreto que sabio.» [B-Fisonomía-061v (1494)];
      Ampliar
    • «donde mostraras coraçon. y si quando me seguiste podremos dezir que eras | ozado | y que l·amor te daua sfuerço a ello agora que no amas» [E-Grimalte-028r (1480-95)];
      Ampliar
    • «encerrado en·el palomar. § La astucia e agudeza de·las mugeres faze | osados | a los temerosos. segund que se contiene en esta fabula. Vn» [E-Ysopete-110v (1489)];
      Ampliar
    Distribució  B: 31; D: 21;
  • 2
    adj.
    [Persona] que manifiesta insolencia o falta de respeto.
    Exemples
    • «aljama que ningun singular de la aljama de condicion de peytar non sea | osado | de matar carne pora comer ni pora vender encara que pagasse la sisa» [A-Aljamía-09.04 (1488)];
      Ampliar
    • «delgada que gruessa y razonablemente redonda. significa el hombre en·el fablar | osado | y bueno en lo que ha de fazer. y muy prompto a» [B-Fisonomía-057r (1494)];
      Ampliar
    • «o a·lo que a Sant Pedro pertenesciere. ninguno de vos otros sea | osaddo | de fazer contra el ninguna malicia. mas dezimos vos que siempre apacienten» [D-CronAragón-021r (1499)];
      Ampliar
    • «ruegos muy disolutos que de tu querer. pues qual hombre fuera tan | hozado | a·me dezir cosa tan graue si en mi no viera senyales de» [E-Grisel-007v (1486-95)];
      Ampliar
    Distribució  A: 11; B: 12; C: 2; D: 16;
  • loc. adv.
    A osadas. De manera cierta, con seguridad.
    Relacions sinonímiques
    en acto, actualmente, de feito, de hecho, de obra / en obra / por obra, con efecto / en efecto, efectualmente, realmente;
    Exemples
    • «deues a·ti mismo dar sofrenadas:/ en esta manera tu cree me | a·usadas | / sobraras a quantos son, fueron: y eran.§ Ne tibi quid desit quesitis vtere parce ut que quod est serues semper tibi deesse putato.§ Porque alguna vez: a» [C-Caton-012r (1494)];
      Ampliar
    • «Fin. § Los trabajos et fatiga / non se pierden por pereza / | a osadas | Dios me maldiga / si trasgreo con riqueza.» [E-CancEstúñiga-068r (1460-63)];
      Ampliar
    • «discrecion / puede muy bien conoçer / que tienes mi coraçon / | a·osadas | a tu plazer / e pues tu mi bien quisiste / entender e» [E-CancHerberey-184r (1445-63)];
      Ampliar
    • «en otra cosa ocupada / tanto que Dios no·me·de / | a·usadas | mas saludes / de quantas vezes dexe / a·nuestro senyor e·loe» [E-CancVindel-174r (1470-99)];
      Ampliar
    Distribució  B: 2; D: 4;
Formes
gosado (1), hozada (1), hozado (1), osada (5), osadas (3), osaddo (1), osado (71), osados (6), ossado (4), ozado (3), usadas (3);
Variants formals
gosado -a (1), hozado -a (2), osaddo -a (1), osado -a (86), ossado -a (3), ozado -a (3), usado -a (3);
1a. doc. DCECH: 1140 (CORDE: 950-1000)
1a. doc. DICCA-XV 1417
Freq. abs. 99
Freq. rel. 0,564/10.000
Família etimològica
AUDERE: audacia, audaz, gosar, osadamente, osadía, osado -a, osar1, osar2, oso;