plegar

Tomado por vía semiculta del latín plicare, 'doblar, plegar'.
Nebrija (Lex1, 1492): Complico. as. aui. plegar uno con otro actiuum .i. MultipLex icis. plegado en muchas partes. Plicatilis. e. lo que se puede plegar. Plico. as. aui. por plegar actiuum .i.
Nebrija (Voc1, ca. 1495 y Voc2, 1513): Plegar. plico .as. implico .as. complico .as. Plegar otra vez. replico .as .aui.
  • 1
    verbo trans.
    Reunir <una persona> [a varias personas, animales o cosas] en [un lugar].
    Relacions sinonímiques
    ajustar, ayuntar, congregar, juntar, justar;
    Variants lèxiques
    aplegar;
    Exemples
    • «campana de mandamjento de mj dito custodio por las razones jnfrascriptas. Et | plegados | siqujere ajustados en·el capitol de·la claustra del dito monesterio en·do» [A-Sástago-129:001 (1417)];
      Ampliar
    • «Arrendacion de sissa del vino de·los judios.§ Eadem die | plegada | la aljama de judios de·la ciudat de Çaragoça por mandamiento del» [A-Sisa1-259r (1464)];
      Ampliar
    • «maduros del lentisco en grant quantidat. E ayunta·los todos en vn lugar | plegados |. e dexar·los has asy estar por vn dia e vna noche. E » [B-Agricultura-057v (1400-60)];
      Ampliar
    • «mas todos los naturales filosofos que el galuano enplastrado sobre el onbligo faze | plegar | la madre que esta derramada. § Capitulo .xlviij. para la muger que ha» [B-Recetario-035v (1471)];
      Ampliar
    Distribució  A: 91; B: 3;
  • 2
    verbo trans.
    Poner <una persona, un animal o una cosa> curvado o en forma de ángulo [algo].
    Relacions sinonímiques
    doblar, doblegar;
  • 3
    verbo pron.
    Ponerse <una cosa> curvada o en forma de ángulo.
    Exemples
    • «que en·la compañia se ha muy bien. § Cuyas cejas | son | naturalmente | plegadas | para baxo y que son crespas. significan el hombre desuergonçado perezoso sospechoso» [B-Fisonomía-056r (1494)];
      Ampliar
    • «ingenio y mediano entre secreto parlero. § Las manos que no se pueden | plegar | faza la extremidad de·los dedos significan hombre auariento codicioso pensatiuo. de» [B-Fisonomía-061r (1494)];
      Ampliar
    Distribució  B: 2;
  • 4
    verbo intrans.
    Dejar <una persona> de [hacer algo].
    Relacions sinonímiques
    apartar;
    Exemples
    • «el desmayo / non oue por cosa que uiese / que de ordenança saliese / | plegar | de todo me ensayo / mas la potencia de un rayo / que en la» [E-CancEstúñiga-054r (1460-63)];
      Ampliar
    Distribució  D: 1;
Formes
eran plegados (3), fueron plegados (2), plegada (11), plegadas (4), plegado (13), plegados (27), plegan· (1), plegar (28), plegar· (3), pleguado (2), pleguar (2), sera plegado (1);
Variants formals
plegar (93), pleguar (4);
1a. doc. DCECH: 1400 (CORDE: 1200)
1a. doc. DICCA-XV 1400-60
Freq. abs. 97
Freq. rel. 0,553/10.000
Família etimològica
PLICARE: allegación, allegadizo -a, allegado -a, allegador -ora, allegamiento, allegar, aplegar, aplicación, aplicadero -a, aplicador -ora, aplicar, cómplice, desplegar, emplear, esplegar, espleitar, espleito, explicación, explicadamente, explicar, explícitamente, explico -as -are, implicar, implícitamente, implícito -a, inexplicable, llegar, plega, plegador, plegar, pliego, replicación, replicar, suplicación, suplicante, suplicar, suplicio;