retorno

Derivado de retornar, y este derivado de tornar, del latín TORNARE, 'tornear, labrar al torno'.
Nebrija (Lex1, 1492): Apophoretum. i. por retorno de presente. Reciprocatio. onis. por aquel retorno. Redditus. us. por la restitucion & retorno. Remitto. is. remisi. embiar en retorno actiuum .iij. Retribuo. is. retribui. por dar en retorno actiuum .iij.
Nebrija (Voc1, ca. 1495 y Voc2, 1513): Retorno de presente. apophoretum .i.
  • 1
    sust. masc.
    Acción y resultado de entregar algo para corresponder a un beneficio o a un obsequio recibido.
    Exemples
    • «hauidos e por hauer en·todo lugar. Et en special tenencia et | retorno | et en lugar de bienes mobles et por bienes mobles et desembargados obligamos» [A-Sástago-208:050 (1458)];
      Ampliar
    • «vos dito senyor don Artal d·Alagon et a·los vuestros en special tenencia et | retorno | mettemos siquiere assignamos por·la dita razon. En·tal manera que si» [A-Sástago-208:060 (1458)];
      Ampliar
    • «tristezas arrear me de plazeres y de vos me despido. Y en | retorno | de·la cancion por vos a·mi remetida esta my triste recebit.» [E-Grimalte-005r (1480-95)];
      Ampliar
    Distribució  A: 2; D: 1;
  • 2
    sust. masc.
    Día en que se celebra una segunda feria en el mismo lugar en que se realizó la primera.
    Exemples
    • «de quasimodo de cadaun año e dure por trenta dias continuament sigujentes. Atorgua | retorno | el qual comjence el dia de Sancta Maria de setiembre primero vinient e dure » [A-Ordinaciones-031v (1465)];
      Ampliar
    • «en viniendo estando e·en tornando de la dita feria e del dito | retorno | e diez dias apres que aquella e aquel sera passado e passada. e » [A-Ordinaciones-032r (1465)];
      Ampliar
    • «fazientes danyo alguno a los que vendran a·la dita ferja o al | retorno | estaran o tornaran de aquella o de aquel. E encara mas el dito » [A-Ordinaciones-032r (1465)];
      Ampliar
    • «cueços suyos de Çaragoça a todos los vinientes a·la dita feria e | retorno | ropas mercaderjas bienes e cosas qualesquiere de aquellos que a·la dita ferja » [A-Ordinaciones-032r (1465)];
      Ampliar
    Distribució  A: 6;
Formes
retorno (9);
Variants formals
retorno (9);
1a. doc. DCECH: 1495 (CORDE: 1196)
1a. doc. DICCA-XV 1458
Freq. abs. 9
Freq. rel. 0,0513/10.000
Família etimològica
TORNUS: entornadura, entornear, entorno, retornar, retorno, tornada, tornado -a, tornador -ora, tornar, tornasol, torneamento, tornear, torneig, torneo, torno, trastornable, trastornar;