Del latín TANTUM, neutro de TANTUS, 'hasta tal punto'.
Nebrija (Lex1, 1492): Aliquandiu. aduerbium. algun tanto de tiempo. Aliquantulum. aduerbium. por algun tanto. Eatenus. aduerbium. por en tanto. Obiter. aduerbium. por entre tanto. Tantisper. aduerbium. por en tanto que. Tantopere. aduerbium. por en tanto grado. Tantundem. por otro tanto.
Nebrija (Voc1, ca. 1495 y Voc2, 1513): En tanto en cuanto. eatenus. quatenus. En tanto que. dum. intereadum. Tanto que conjuncion. tantisper dum.
-
-
5
-
adv.
-
Indica con ponderación gran cantidad o intensidad de la acción verbal (a menudo como introducción de una consecutiva).
-
Exemples
-
«seglares. Allende que deue ya pensiones reçagadas de mas de dos años | tanto | que si algun remedio no se toma le ha ser forçado venir a» [A-Cancillería-3566:153r (1489)];
-
«e soluçion a·la posteridad secundada. ca non es alguna cosa que | tanto | lealtad engendre e mantenga commo libertad e segura esperança de gualardon. asy» [B-ArteCisoria-066r (1423)];
-
«gracia: o amor: del qual senyalados: son dignos de·la vida eterna. E | tanto | es alta esta gracia: que ni el don de·la prophetia: ni el» [C-Remedar-081r (1488-90)];
-
«do saluo la muerte no pareçe que mande ni reyna. habonda ella | tanto | y en tanta gloria de immortalidad que no solamente al rastro que dexan» [D-CronAragón-0-02r (1499)];
-
«que quiero. sigue en algo mi querer. O desdichada de mi | tanto | te tengo perdido que ahun de·las passiones en que sto se que» [E-Grimalte-033r (1480-95)];
-
Distribució
A: 51; B: 136; C: 105; D: 396; E: 376;
-
-
6
-
adv.
-
De manera igualmente válida o cierta para los dos términos que se mencionan (a menudo en correlación con como y cuanto).
-
Exemples
-
«e obtener el dito su ganado. E como aquesto redunde en lesion | tanto | de·la dita segurança como de·la justicia la qual somos ciertos no» [A-Cancillería-2575:009r (1424)];
-
«bien e toma sangre de puerco e mescla·lo todo con vino blanco | tanto | de vno commo de otro e pon·lo a ferujr e despues d» [B-Recetario-003r (1471)];
-
«resuscitar: ca mucho mayor es tu misericordia, que mi peccado: ni podria yo | tanto | errar, como tu perdonar. perdona me por·ende señor, como perdonaste la mujer» [C-TesoroPasión-008r (1494)];
-
«en partes de mas en otras menos. Era muy fertil y habundosa | tanto | en campos como en pasturas viñas y huertas donde crescian linages diuersos de» [D-ViajeTSanta-076r (1498)];
-
«granadamente hazer·lo. solo esto os demando deys remedio a mj vida | tanto | para la vtilidat uuestra como para salud mia. y porque tengo dada» [E-TriunfoAmor-052v (1475)];
-
Distribució
A: 22; B: 97; C: 141; D: 53; E: 70;
-
-
7
-
adv.
-
Indica que la cualidad, cantidad o intensidad del adjetivo o del adverbio al que acompaña se da en alto grado.
- Variants lèxiques
-
tan;
-
Exemples
-
«la buena memoria del papa Eugenio. Por tanto vos rogamos e encargamos | tanto | affectuosamente e strecha quanto podemos que faziendo primeramente tornar al estado e punto» [A-Cancillería-2543:044r (1448)];
-
«Los mas enpero concuerdan de aquellos sean algunas personas | tanto | venenosas en su complexion e tan apartadas de·la eucrasia que por vista emponçoñan el ayre e» [B-Aojamiento-141v (1425)];
-
«e fechas non te arepentiras. Pitagoras dize. ningun consejo non es | tanto | bueno. nin tan leal. como aquel de la nao quando esta» [C-FlorVirtudes-313r (1470)];
-
«es vn fuerte castillo alla en·el reyno de Castilla y los touo | tanto | cercados que por fuerça de armas los houo de entrar y tomar todos» [D-CronAragón-021v (1499)];
-
«otro mayor mal a quien muy cercana stays se haze ahun no es | tanto | feo. que vista la causa no vos scuse de culpa quienquiere.» [E-Grimalte-038r (1480-95)];
-
Distribució
A: 10; B: 10; C: 4; D: 19; E: 124;
Formes
tanto (1614);
Variants formals
tanto (1614);
1a. doc. DCECH:
1140 (CORDE: 1140)
Freq. abs.
1.614
Freq. rel.
7,22/10.000
Família etimològica
TANTUS: atán, atanto1 -a, atanto2, entretanto, tamaño1 -a, tamaño2, también, tampoco, tan, tanto1 -a, tanto2, tantoste;